Column Jochem: Parttime manager

Tijdens Regiotaxi- en Valysritten maak ik meestal een praatje met de chauffeur. Allerlei onderwerpen komen langs, van de honden van de chauffeur tot corona, van mijn handicap tot politiek. Vaak krijg ik ook de vraag of ik werk heb. “Jazeker”, antwoord ik dan. “Ik ben manager van een dynamisch team.”

Dat antwoord verbaast taxichauffeurs elke keer weer. Om te beginnen zijn ze verbaasd dat ik überhaupt werk heb. De vraag wordt niet voor niets voorzichtig gesteld, op een manier die alle ruimte geeft om “nee” te kunnen zeggen. Vervolgens zijn ze verbaasd om te horen dat ik leiding geef. Aan een dynamisch team nog wel!

Maar alle mensen met een beperking zijn manager. Want een handicap of chronische ziekte komt met een berg bureaucratie, die de gemiddelde startende zzp’er direct op andere gedachten zou brengen. Vanwege alle betrokken instanties en regelingen gaat het alles bij elkaar om een stevige parttime baan. En hoe groter de beperking, hoe meer instanties, hoe meer bureaucratie.

Want zodra je een beperking hebt, heb je behandeling, hulpmiddelen en/of begeleiding nodig. Daarvoor hebben we contact met artsen of andere zorgverleners voor behandeling, met medewerkers van de gemeente voor sommige hulpmiddelen en/of begeleiding, met je zorgverzekering voor andere hulpmiddelen en/of verpleging of met het zorgkantoor als je onder de Wet langdurige zorg (Wlz) valt. Daar zijn op zijn minst aanvragen, keuringen, behandelplannen en indicaties voor nodig. Zo sta je voordat je het beseft aan het hoofd van een heel team van mensen dat zich met jouw leven bezighoudt.

Als je kiest voor een persoonsgebonden budget (pgb), dan verdubbelt de bureaucratie. Want men gaat uit van wantrouwen, dus daarom moet alles dubbel gecontroleerd worden. Bovendien krijg je dan met nieuwe medewerkers van extra instanties te maken, zoals het CIZ dat de indicaties regelt en het SVB dat je pgb voor jou “in bewaring” heeft. Natuurlijk stuur je dan ook zelf de leverancier(s) van het hulpmiddel of de zorgaanbieder(s) van je keuze aan. In één klap is het virtuele team waar je leiding aan geeft, twee keer zo groot.

Verder heb je nog met het CAK te maken, vanwege de wettelijke eigen bijdrage die van toepassing is op veel zorg en een deel van de hulpmiddelen. Op zich heb je weinig last van het CAK, tot het moment dat zij iets voor jou moeten doen. Dan blijkt het CAK een bijzonder eigenzinnig teamlid te zijn dat als manager nauwelijks aan te sturen valt.

Transparantie en communicatie zijn essentieel bij dit soort virtuele teams, maar juist dat vinden medewerkers van deze instanties erg moeilijk. Als manager hol je daardoor al snel achter de feiten aan, in plaats van dat je voor de leden in je multidisciplinaire team uit loopt. Dat maakt het een frustrerende taak om de juiste info op het juiste moment op het juiste bureau te krijgen of om de vinger aan de pols te houden.

Omdat mensen met een beperking vaker dan mensen zonder beperking van een uitkering leven, hebben wij ook nog met medewerkers van het UWV of de Sociale Dienst te maken. En vanwege de stapeling van zorgkosten leven mensen met een beperking vaker dan mensen zonder beperking rond de armoedegrens. Daardoor komen we in aanmerking voor diverse toeslagen, zoals huur- en zorgtoeslag (via de Belastingdienst) en andere “inkomensondersteunende regelingen” (via de gemeente). Dat zijn ook weer extra gesprekken, extra keuringen, extra administratie en extra controles. En niet te vergeten: extra teamleden om aan te sturen.

Dit bureaucratische waterhoofd gaat natuurlijk over meerdere schijven. Dus dat moeten we managen, anders loop je het risico dat er dingen mis lopen, verloren gaan of eindeloze vertraging oplopen. Het is helemaal niet vreemd dat een virtueel team met zoveel medewerkers van verschillende instanties niet zonder manager kan. Het absurde is dat niemand heeft bedacht dat hier een manager nodig is! Dus zijn we noodgedwongen zelf de manager van dit virtuele team.

Het aanvragen van nieuwe hulpmiddelen, zorg of begeleiding kost vaak veel tijd en energie. Je moet immers elke instantie opnieuw overtuigen van de noodzaak. Als alles aangezwengeld is en eenmaal loopt, dan onderhoudt dit waterhoofd zich grotendeels zelf en dendert de bureaucratische trein wel door. Tot de indicatie afloopt of er iets veranderd moet worden, want dan begint het hele bureaucratische circus weer opnieuw. Net zoals wanneer je met een nieuwe contactpersoon te maken krijgt – wat regelmatig voorkomt, gezien het grote verloop binnen veel van de betrokken instanties. Een band opbouwen met je teamleden is daardoor nauwelijks mogelijk.

Waar velen van ons voor vrezen is het moment dat één van de instanties binnen je team een fout maakt. Dát kost nog de meeste tijd! Want dan moeten wíj bewijzen dat zíj een fout hebben gemaakt. (Men gaat immers uit van wantrouwen.) Dat valt nog niet mee, aangezien in alle protocollen met grote letters staat dat Deze Instantie Nooit Fouten Maakt. De fout moet natuurlijk ook hersteld worden, waar ook weer allerlei bewijzen voor nodig zijn. Zo kan een lullige bureaucratische slordigheid ons dagen tot zelfs weken extra werk opleveren… Het is zeer frustrerend dat je teamleden weigeren te luisteren naar hun eigen manager. Ik zou ze dan ook graag naar een cursus ‘luisteren’ sturen!

Kortom, als er in de politiek weer eens wordt geroepen dat mensen een tegenprestatie moeten leveren voor hun uitkering, dan moet ik altijd lachen. Ik nodig de betreffende politici van harte bij mij thuis uit, zodat ik ze alles kan vertellen over mijn parttime baan als manager. En dan mogen ze in hun handen knijpen. Want mijn uitkering komt niet eens in de buurt van een markconform tarief voor managers van dynamische teams!